Chất vàng O nhuộm màu thực phẩm nguy hại thế nào?

Cơ quan chức năng phát hiện và cảnh báo về độc chất vàng ô trong chăn nuôi gà, hiệp với giá rẻ mạt để nhuôm màu thịt gà cho bắt mắt rồi tung ra thị trường. Vậy chất này độc hại như thế nào? 

Bài viết dưới đây nhằm đưa them những thông tin khoa học về các chất nhuộm màu vàng cho thịt gà này: 

Định danh các chất nhuộm vàng công nghiệp 

Các chất màu vàng công nghiệp hay được sử dụng trong sản xuất vải, giấy một ít được dùng trong quân đội để làm đạn khói màu. Có ba chất nhuộm màu vàng đang được sử dụng hiện nay là VAT yellow1, VAT yellow2 và VAT yellow4. Hầu hết các chất nhuộm màu này được sản xuất tại Trung Quốc, một ít tại Ấn Độ. 

Công thức hóa của cả 3 chất đều có nhân anthraquinones, một nhân thơm có đa vòng. Vì cấu tạo đa vòng như thế, các chất nhuộm màu này không tan trong nước, cồn, và các dung môi hữu cơ thông thường; chỉ tan được trong dung môi đặc biệt hay có thêm chất xúc tác. 

Khả năng gây độc 

Các chất màu công nghiệp kích thích gây ra viêm và phù nề tại chỗ, đặc biệt là tại niêm mạc, màng nhầy. 

Da, miệng, mũi, và mắt là thường bị ảnh hưởng nhất. Da tiếp xúc thuốc nhuộm màu sẽ bị mẫn đỏ, ngứa, sung đau, viêm nhiễm, hoại tử. 

Sau khi hít vào, nạn nhân sẽ ho, khó thở, thở nhanh, thở khò khè, co thắt phế quản, viêm đường hô hấp. Nếu chất màu đi vào đường tiêu hóa, sẽ gây buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy và rất phổ biến. 

Nguy cơ gây ung thư và đột biến gen 

Ở người, vì đây là chất màu công nghiệp, không có nghiên cứu thực nghiệm. Nhưng căn cứ vào cấu tạo hóa học, Viện Ung thư quốc gia NCI Hoa Kỳ, Cơ quan Nghiên cứu Ung thư quốc tế (International Agency for Research on Cancer IARC), của Tổ chức Y tế thế giới WHO xếp các thuốc nhuôm VAT yellow thuộc nhóm 3 Các chất gây ung thư. 

Các thực nghiệm trên chuột cho thấy tuy độc tính tại chỗ rất cao, nhưng các chất màu công nghiệp chỉ gây một số u lympho và chưa thấy gây các ung thư toàn thể khác. 

Có thể dùng làm phụ gia thực phẩm không? 

Ăn uống là con đường chính để đưa thực phẩm, chất dinh dưỡng, vào cơ thể con người. Do đó, ăn uống cũng là con đường chính để chất độc xâm nhập và gây tác hại, nếu chúng ta không lưu ý vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP). 

Khác với kinh tế, doanh nhân được làm tất cả mọi việc luật pháp không ngăn cấm, thực phẩm muốn lưu thông trên thị trường phải được ngành y tế, ủy ban VSATTP quốc gia cho phép. 

Các chất màu công nghiệp không phải là chất phụ gia thực phẩm nên chắc chắn cho vào thức ăn là phạm pháp. Khả năng gây độc của các chất màu công nghiệp là rất lớn trên người và động vật thí nghiệm. 

Khả năng gây ung thư và đột biến gien đã được Viện Ung thư quốc gia NCI Hoa Kỳ, Cơ quan Nghiên cứu Ung thư quốc tế (International Agency for Research on Cancer IARC), của Tổ chức Y tế thế giới WHO cảnh báo. 

Đôi điều bàn luận 

Ở Việt Nam, tuy chưa có ý kiến, chỉ dẫn chính thức của cơ quan chức năng, người tiêu dùng cũng nên: 

(1) theo cách lựa chọn của xã hội văn minh tiên tiến, không dùng những thực phẩm chưa được phê chuẩn (approve) cho phép tung ra thị trường, ở Mỹ chỉ thực phẩm được cơ quan Quản lý Thuốc và Thực phẩm FDA phê chuẩn mới được lưu hành, 

(2) trước mắt không dùng thịt gà “sơn” thuốc nhuộm màu công nghiệp. 

TS.BS Trần Bá Thoại 

Ủy viên BCH Hội Nội tiết Việt Nam